Święto Nauki Wrocławskiej - 75 lat Akademickiego Wrocławia

Po II wojnie światowej, 15 listopada 1945 roku, decyzją rektora Stanisława Kulczyńskiego rozpoczęły się zajęcia na dwóch, stanowiących wówczas jedną uczelnię – Uniwersytecie i Politechnice. W rocznicę pierwszych akademickich wykładów w powojennym Wrocławiu, obchodzone jest Święto Nauki Wrocławskiej. W tym roku program uroczystości został ograniczony do złożenia przez uczelniane delegacje wiązanek kwiatów pod pod pomnikiem Martyrologii Profesorów Lwowskich przy skwerze Kazimierza Idaszewskiego oraz tablicami upamiętniającymi profesorów krakowskich więzionych we Wrocławiu w 1939 roku przy ul. Sądowej i ul. Kleczkowskiej.  

Blisko 180 pracowników naukowych uczelni krakowskich zaaresztowano podstępnie 6 listopada 1939 r. Władze niemieckie pod pretekstem odczytu na temat niemieckiego punktu widzenia na sprawy nauki i szkół wyższych zgromadzili pracowników naukowych w gmachu Collegium Novum Uniwersytetu Jagiellońskiego. Tymczasem zamiast wykładu profesorowie zostali aresztowani. Wydarzenie to przeszło do historii pod nazwą Sonderaktion Krakau. Uczonych krakowskich nocą z 9 na 10 listopada przywieziono do Wrocławia. Z dworca kolejowego ok. 100 więźniów przewieziono do więzienia śledczego przy Freiburgerstrasse (obecna ul. Świebodzka), ponad siedemdziesięciu pozostałych do więzienia karnego przy Kletschkauerstrasse (obecnie ul. Kleczkowska). Po 18 dniach wywieziono wszystkich do obozu w Sachsenhausen i Dachau. Na szczęście świat nauki zareagował na ten akt hitlerowskiego terroru. W akcję obrony krakowskich uczonych włączyli się uczeni francuscy, włoscy, amerykańscy, a także niemieccy. Zareagowali także ambasadorowie obcych państw w Niemczech. Dzieki ich działaniom 8 lutego 1940 r. część starszych uczonych powróciła do domu, część młodszych pracowników naukowych trafiła do obozu w Dachau, większość powróciła do Krakowa w listopadzie 1941 roku. I podjęła tajne nauczanie według dewizy Plus ratio quam vis (Więcej [znaczy] rozum niż siła). 

Idea uczczenia krakowskich uczonych zrodziła się w latach dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku. Decyzją rektorów wrocławskich uczelni z okazji 60. rocznicy Sonderaktion Krakau wrocławskie środowisko akademickie ufundowało pierwszą tablicę pamiątkową przy ul. Sądowej, na murze łączącym budynek sądu z więzieniem, w którym przetrzymywani byli w listopadzie 1939 r. profesorowie krakowscy. Tablicę odsłonięto 15 listopada 1999 r. podczas Święta Nauki Wrocławskiej. Drugą tablicę, na ścianie więzienia przy ul. Kleczkowskiej zawieszono 10 lat później z okazji 70. rocznicy Sonderaktion Krakau. Inicjatorem były trzy stowarzyszenia: Absolwentów Uniwersytetu Jagiellońskiego, Absolwentów Uniwersytetu Wrocławskiego oraz NE CEDAT ACADEMIA.  

Przy pomniku znajdującym się na Skwerze Profesora Kazimierza Idaszewskiego, hołd złożyli: przewodniczący KRUWiO profesor Andrzej Rokita (Rektor Akademii Wychowania Fizycznego we Wrocławiu), profesor Arkadiusz Wójs (Rektor Politechniki Wrocławskiej) oraz prezydent Wrocławia Jacek Sutryk.

Pod tablicą przy ulicy Sądowej kwiaty złożył v-ce Przewodniczący KRUWiO profesor Andrzej Kaleta (Rektor Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu) wraz z Moniką Sochacką (Wrocławskie Centrum Akademickie), a pod tablicą przy ulicy Kleczkowskiej, profesor Przemysław Wiszewski (Rektor Uniwersytetu Wrocławskiego) w towarzystwie dr. Tomasza Janosia (Dyrektora Wrocławskiego Centrum Akademickiego). 

Mimo, że aktualna sytuacja epidemiczna w znaczący sposób utrudnia funkcjonowanie szkół wyższych, a zdrowie i bezpieczeństwo studentów, pracowników i mieszkańców Wrocławia jest priorytetem, to dzisiejsze symboliczne obchody Święta Nauki Wrocławskiej pokazują, że pamięć o pionierach Akademickiego Wrocławia w dalszym ciągu trwa i jest dla nas bardzo ważna, bez względu na przeciwności losu.

Na zdjęciu: uroczystość złożenia kwiatów na ul. Sądowej (fot. Ewelina Wąs)

Wykorzystano materiały ze strony Kolegium Rektorów Uczelni Wrocławia i Opola